Charles de Gaulle powiedział kiedyś „Wszyscy żyjący mają, jako żyjący właśnie, problemy do rozwiązania. Nie mają ich tylko umarli.” Problemy te mogą być różnorodne, od zdrowotnych, przez finansowe, prawne po emocjonalne. Wpływają one na jakość naszego życia. Wywołują stres, lęk bezradność, które zabieramy ze sobą do miejsca pracy, czego skutkiem niezaprzeczalnie jest obniżenie naszej efektywności. Jednak jak porozumieć się z szefem w kwestii tak delikatnej, jak problem osobisty i wyjaśnić, że ten spadek formy ma podłoże z goła inne niż lenistwo? Z drugiej strony, jak ma się zachować przełożony, który widzi, że pracownik wykonuje swoje obowiązki gorzej niż zazwyczaj, jednak nie chce rozpoczynać kłopotliwej rozmowy, która mogłaby okazać się nietaktem lub zejść na tor odległy od relacji służbowych?
Odpowiedzią jest Employees Assistance Program (EAP), czyli Program Wspierania Pracowników. Jest to profesjonalny system wsparcia w rozwiązywaniu problemów pracowników, który jest standardem Międzynarodowej Organizacji Pracy. Jego zalążki powstały w latach czterdziestych w amerykańskich zakładach wielkoprzemysłowych, jako samopomoc koleżeńska. Z czasem przybrała ona charakter profesjonalnego poradnictwa i swymi wymiernymi efektami społecznymi i ekonomicznymi, wzbudziła zainteresowanie dużych firm, które doceniły jej wpływ na jakość i wydajność pracy.
Obecnie jest to nowoczesne narzędzie zarządzania zasobami ludzkimi, które odciąża kadrę menedżerską od zajmowania się osobistymi problemami podwładnych, którzy mogą liczyć na profesjonalną pomoc konsultanta, dzięki czemu szybciej powracają do formy.
Koszty związane z funkcjonowaniem EAP pokrywa pracodawca, w zamian zyskując zmniejszenie absencji i niedyspozycji pracowników, zminimalizowanie na stanowiskach rotacji a co za tym idzie, oszczędność wydatków na rekrutację oraz szkolenia. Ponadto odpowiadając na problemy pracowników, firma przyczynia się do budowania z nimi więzi oraz pozytywnego wizerunku wewnątrz i na zewnątrz organizacji.

System Wspierania Pracowników może być zorganizowany w dwojaki sposób.
Konsultantem może być specjalista zatrudniony bezpośrednio w firmie objętej systemem. Zaletą jest tutaj stała jego obecność oraz dobra z nim znajomość. Jednak funkcjonują również firmy świadczące usługi z zakresu EAP, w których zakład pracy może wykupić pakiety opieki dla pracowników, podobnie jak w przypadku opieki zdrowotnej w prywatnych placówkach medycznych. Zaletą tego rozwiązania jest to, iż takie organizacje zatrudniają wielu specjalistów z różnych dziedzin, także osoba w potrzebie od razu po zdiagnozowaniu problemu przez konsultanta, może zostać skierowana do odpowiedniego specjalisty.
Rolą konsultanta, niezależnie czy jest on zewnętrzny czy wewnętrzny, jest diagnozowanie problemu, udzielanie wsparcia, interwencja, opieka psychologiczna oraz jeżeli zachodzi taka konieczność, skierowanie do odpowiedniego specjalisty.
Oprócz bezpośredniej rozmowy, pracownik powinien mieć możliwość skontaktowania się z konsultantem telefonicznie lub mailowo.
Specjalista ds. EAP jest również odpowiedzialny za propagowanie i informowanie o programie w zakładzie pracy za pomocą plakatów, ulotek, strony internetowej firmy itp.
Ważne jest, aby przełamać opór osób zarządzających, wynikający z niezrozumienia emocjonalnych i psychicznych potrzeb podwładnych. W ramach Systemu Wspierania Pracowników, konsultant powinien przeszkolić kadrę kierowniczą, związki zawodowe oraz liderów grup pracowniczych z zakresu działalności programu, motywowania pracowników do korzystania z niego oraz uwrażliwienia na problemy pracownicze.
Konsultant prowadzi również edukację zdrowotno-profilaktyczną. Organizuje mini wykłady, rozpowszechnia materiały informacyjne na tematy, które mogą być istotne lub problematyczne dla pracowników. Na przykład, w przypadku sfeminizowanej załogi, mógłby zorganizować pogadanki na temat profilaktyki nowotworu piersi lub trudności, jakie towarzyszą wychowywaniu dzieci.

Warunkiem korzystania przez pracownika z EAP jest dobrowolność. Menedżer widząc niepokojące sygnały, może jedynie subtelnie zasugerować spotkanie z konsultantem lub samodzielnie udać się na wizytę, w celu uzyskania wiedzy, w jaki sposób rozmawiać z osobą w kryzysie lub rozwiązać kłopotliwą sytuację, która miała miejsce w jego zespole.

Konsultant musi być w pełni niezależny. Treść spotkań, ich przebieg oraz dane pracowników pozostają jego tajemnicą zawodową. Nie może on również bez wyraźnej prośby lub zgody pracownika, podejmować rozmów z jego przełożonym.
Jednak oczywiście działania komórki EAP w firmie nie pozostają bez monitorowania. Konsultant zobowiązany jest do przedstawiania okresowych raportów, zawierających dane czysto statystyczne, takie jak: ilość osób, ich płeć wiek, rodzaj problemu itp. Zapoznaje z nimi dyrekcję firmy, dział HR oraz podaje do publicznej wiadomości np. wieszając w gablocie, obok swojego gabinetu.

Employee Assistance Program jest nowoczesnym narzędziem ułatwiającym zarządzanie zasobami ludzkimi, nie polegającym jedynie na nadzorze i kontroli lub metodzie „kija i marchewki”. Cieszy się ogromną popularnością w Stanach Zjednoczonych oraz Europie Zachodniej, przynosząc pozytywne rozwiązania zarówno pracownikom, jak i pracodawcom. Na Wschodzie Europy nie jest aż tak popularny, jednak również można odnaleźć pozytywne przykłady jego zastosowania. Bardzo dobrze funkcjonuje na Łotwie, gdzie jego rozwój wspierany jest przez przedstawicieli rządu oraz ogólnokrajowe organizacje.
W Polsce Program Wspierania Pracowników nie jest powszechnie znany, pomimo iż wszystkie korzyści jakie ze sobą niesie dla pracowników i pracodawców można wyrazić w wymiernych liczbach zysków ekonomicznych.