Pracować, żeby żyć? Czy żyć, żeby pracować? Idea „work – life balance” wiąże się z odpowiedzią na to pytanie, a odnosi się do zachowania równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, z zachowaniem indywidualnego poczucia balansu w różnych dziedzinach funkcjonowania jednostki. Kluczem jest spostrzeganie obu tych sfer jako elementów komplementarnych wobec siebie, a nie przeciwstawnych, co w efekcie pozwala na uzyskanie zadowolenia, dobrostanu, satysfakcji z wykonywanej pracy i życia osobistego./p>

Obecne czasy nie napawają optymizmem i są coraz trudniejsze. W czasach kryzysu oczekiwania pracodawców co do zawodowej efektywności stale rosną, do tego dochodzi presja czasu i wyniku, a tuż za nimi pojawia się stres, spadek motywacji czy wypalenie zawodowe. Praca jest integralną częścią życia dorosłego człowieka. Spędzamy w niej znaczną część dnia. Zachowanie równowagi pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym to poczucie dopasowania wszystkich fragmentów układanki, które pozwala być sobą i funkcjonować w zgodzie z własnym sumieniem, pragnieniami czy obowiązkami.

Błędem jest radykalne oddzielanie pracy zawodowej i życia prywatnego oraz stosowanie następującego działania:

• ograniczenie czasu spędzonego w pracy do absolutnego minimum, pracowanie tylko wymaganą ilość godzin,
• nie rozmawianie o pracy w domu, ani o domu w pracy,
• nie poświęcanie innych dni niż robocze na nic związanego z pracą, nie zabieranie pracy do domu,
• nie odbieranie służbowego telefonu po godzinach, a prywatnego w czasie pracy,
• brak uczestnictwa w firmowych spotkaniach czy wyjazdach, odbywających się w czasie wolnym od pracy, niechęć do udziału w weekendowych szkoleniach.

1. Mamy w pracy do czynienia ze stresującym zadaniem czy sytuacją, pochłania to większą część naszej uwagi, poświęcamy czas na rozmyślania o tym… Jak znaleźć jeszcze chęć i siłę na roztrząsanie codziennych spraw domowych? Jak skupić uwagę na partnerze czy dzieciach? A gdyby tak wyrzucić z siebie nagromadzone emocje? Porozmawiać, ponarzekać, po prostu wypuścić z siebie ten dławiący balon… I już jest lepiej, lżej.
2. Telefon – służbowy po godzinach i prywatny w czasie pracy. I tutaj po raz kolejny pojawia się magiczne słowo „równowaga”. Postawmy jasno granice i asertywnie starajmy się je egzekwować, zarówno od współpracowników, jak i przełożonych, że telefon służbowy po godzinach pracy dzwoni tylko w ważnych i pilnych sprawach. Jeśli coś może poczekać do następnego dnia, to niech tak właśnie będzie. Z drugiej strony, rozmowy prywatne w czasie pracy – wiadomo, że nie możemy sobie pozwolić na wielogodzinne pogaduszki ze znajomymi, ale krótki i ważny telefon od kogoś z rodziny nie powinien zmuszać nas do ukrycia w toalecie i szeptania do słuchawki.
3. Integracja w weekend? Wyjazdowe szkolenie dla całego działu? Niewątpliwie musimy poświęcić na to swój czas prywatny, ale czy powinno się podchodzić do tego w negatywny sposób? Może warto rozważyć tę ewentualność jako niepowtarzalną okazję do poznania ludzi, z którymi spędzamy naprawdę dużo czasu, w sytuacjach nieoficjalnych, pozazawodowych, luźniejszych…

Koncepcja work – life balance (WBL) oddziałuje na kilka poziomów funkcjonowania, zaczynając od jednostki, poprzez organizację, aż po całe społeczności. W wymiarze jednostkowym, dzięki zastosowaniu rozwiązań WBL, można zredukować stres, obciążenie psychiczne czy zmęczenie fizyczne – negatywne skutki braku równowagi. Na poziomie organizacji koncepcja jest instrumentem poprawy jakości pracy i życia, co wpływa na wzrost zaangażowania pracowników, zwiększenia ich lojalności i efektywności przez dopasowanie trybu i charakteru zadań do potrzeb i kompetencji danej osoby. Niesie to za sobą również wiele innych korzyści dla firmy – zmniejszenie absencji, zwiększenie stabilności zatrudnienia (mniejsza fluktuacja kadr), wzmocnienie pozytywnego wizerunku firmy na zewnątrz, co pozwala łatwiej i szybciej przyciągnąć do firmy wartościowych kandydatów czy dobrych specjalistów. Wymiar społeczeństwa odnosi się głównie do zwiększonej łatwości znalezienia zatrudnienia i jego stabilności, które są istotne przy podejmowaniu decyzji o założeniu rodziny i sprzyjają umacnianiu więzi pomiędzy partnerami.

Realizacja idei work – life balance obejmuje indywidualne dopasowanie działań do potrzeb jednostki i wymagań organizacji. Wymienia się 4 główne zespoły instrumentów, służące wdrażaniu koncepcji WLB, a są to:

• organizacja czasu pracy i niestandardowe formy zatrudnienia – elastyczny lub skrócony czas pracy, praca z domu (tzw. telepraca lub praca mobilna), zadaniowy czas pracy, umowy cywilno-prawne, itp.;
• różnego rodzaju urlopy i zasiłki oraz zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy udzielane pracownikowi w związku z obowiązkami rodzinnymi – dodatkowe dni wolne dla rodziców, restrykcje i obostrzenia wobec godzin nadliczbowych, udzielenie urlopu bezpłatnego z zapewnieniem możliwości powrotu do pracy;
• udogodnienia dla pracowników realizowane w różnych formach przez pracodawcę – na przykład utworzenie przedszkola przyzakładowego;
• bonusy finansowe i pozafinansowe przyznawane osobom zmuszonym do godzenia pracy z obowiązkami opiekuńczymi – dofinansowanie opiekunki, dodatkowe szkolenia rozwijające kompetencje organizacyjne.

Wskazuje się jeszcze na jeden zespół instrumentów, którego celem jest stworzenie odpowiedniej atmosfery przyjaznej osobom łączącym role rodzinne i zawodowe, co niewątpliwie przynosi postrzeganie pracy jako wartości i daje dodatkową satysfakcję z jej wykonywania.

Filozofia „work – life balance” opiera się na zachowaniu równowagi pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym. Sprawnie realizowana i dopasowana do indywidualnych potrzeb wszystkich zainteresowanych stron może przynieść korzyści pracownikom i pracodawcom. Pomaga niwelować negatywne czynniki związane z pracą zawodową, takie jak: stres, nadmierne obciążenie psychofizyczne, spadek motywacji i efektywności. Buduje także pozytywny wizerunek firmy i podnosi jej wartość. Osiągnięcie i utrzymanie równowagi to poczucie bycia w zgodzie samym ze sobą i przekonanie, że wszystkie elementy naszego życia pasują do siebie.